Achelse imker voert eigen onderzoek:
“Temperatuur in bijenkasten steeg tot wel 6 graden tijdens vuurwerknacht”
De gepassioneerde Achelse imker Hubert Gorssen heeft zich op oudejaarsavond fanatiek beziggehouden met een kleine studie. Hij toonde aan dat niet alleen honden en paarden – zoals veelvoudig beschreven – gevoelig zijn aan vuurwerk. Ook zijn bijen ondervonden zware last, de temperatuur in hun kasten steeg tot wel 6 graden. “Ik zou dan ook willen vragen aan de bevoegde instanties om aan de slag te gaan met deze resultaten”, vertelt hij. Bioloog Dylan Elen acht de kans dat vuurwerk levensbedreigend is zeer klein.
Hubert Gorssen is als zeventiger al tientallen jaren gedreven bezig met de bijen. Zo deed hij de afgelopen maanden intensief onderzoek naar het inzetten van roofmijten bij de bestrijding van varroamijten. Met oudejaarsavond besloot hij een ander projectje op te starten. “Je ziet bij veel dieren dat vuurwerk zorgt voor grote problemen: paarden zetten het op een lopen en honden zoeken angstig dekking tegen dat luide geknal. Ik vroeg me af wat het effect van vuurwerk op de bijen zou zijn.”
Gevolgen voor gezondheid
Momenteel zijn de bijen bezig aan hun winterritueel. Ze cocoonen dan in een nest en zoeken de warmte van elkaar op. Wanneer het op een winterse dag toch eens wat warmer is, maken de bijen daar dankbaar gebruik van en maken ze een reinigingsvlucht om hun darmen leeg te maken. Om zijn onderzoek te voeren, bevestigde Hubert geijkte thermokabels met thermometers op acht verschillende bijenkasten. Zo kon hij de temperatuur van de bijen in de kast meten.
Wat bleek?
Vanaf zijn metingen om 20 uur tot de knallen begonnen was er geen significant verschil maar vanaf middernacht tot 0.20 uur steeg de temperatuur in de kasten overal tot wel 6 graden. “Je kan dus concluderen dat de bijen enorm onrustig worden van vuurwerk”, zegt Hubert. “Ze worden letterlijk wakker geschud en de temperatuur gaat met een ruk omhoog. Ik kan niet inschatten wat dat doet met hun gezondheid, maar positief zal dit allerminst zijn. Het gaat hier dan nog over honingbijen bij een imker. Bij wilde bijen kunnen de gevolgen nog dramatischer zijn. Men gaat er altijd van uit dat de terugval van bijen te maken heeft met pesticiden, misschien vergeet men het effect van het vuurwerk.”
“Voorbeeld voor elke imker”
We legden de studie van Hubert voor aan Hasselaar Dylan Elen. Hij is bioloog, imker, doctoreert in bijenonderzoek aan Bangor University (Wales) en is voorzitter van ZwarteBij.org, een organisatie die zich inzet voor het behoud van de zwarte bij in de Benelux. Elen noemt Gorssen “een voorbeeld voor iedere imker”, omwille van zijn gedrevenheid en nieuwsgierigheid. “Het was leuk om zijn studie te lezen”, glimlacht hij. “Hij toont aan dat bijenvolken wel degelijk gevoelig zijn voor vuurwerk, maar de schadelijkheid is er niet mee bewezen.”
“Honingbijen zijn erg gevoel voor vibraties”, gaat Elen verder. “Dat maakt dat drukgolven veroorzaakt door vuurwerk kan zorgen voor stress. De verwachting dat ze daardoor ernstige schade oplopen, is weliswaar klein. Dat neemt niet weg dat de stress veroorzaakt door zulke drukgolven in sommige gevallen misschien wel de laatste druppel is voor zwakke bijenvolken, maar hun zwakte is dan reeds eerder ontstaan door andere factoren.”
Andere factoren
Met die factoren verwijst Elen onder meer naar een gebrek aan kwalitatieve voeding, de aanwezigheid van pesticiden in de leefomgeving, bijenziekten en parasieten zoals de varroamijt, belagers zoals de Aziatische hoornaar, genetica die niet aangepast is aan de leefomgeving en tot slot in sommige gevallen ook imkerpraktijken. “Vuurwerk dus ook, maar wellicht valt die stress te verwaarlozen in vergelijking met alle andere factoren. Levensbedreigend zou ik de impact dus niet noemen, tenzij op heel zwakke bijen.” Over solitaire bijen, door Gorssen ‘wilde bijen’ genoemd, doet de bioloog geen uitspraken.